ایکول: متابولیتی متمایز - تحلیل جامع یک فیتواستروژن منحصر به فرد

چکیده:
ایکول، یک متابولیت ایزوفلاونوئید استروژنی غیراستروئیدی، به عنوان نمونه‌ای بارز از تأثیر عمیق میکروبیوم روده بر متابولیسم ترکیبات زیست‌فعال و سلامت انسان شناخته می‌شود. ایکول که در درجه اول از تبدیل میکروبی ایزوفلاون سویا دایدزین مشتق شده است، در مقایسه با پیش‌ساز خود، قدرت استروژنی بسیار بالاتری و فعالیت‌های بیولوژیکی متمایزی را نشان می‌دهد. ساختار کایرال منحصر به فرد آن، تعاملات گیرنده‌های خاص، ظرفیت تولید متغیر در بین افراد ("تولیدکنندگان ایکول" در مقابل "غیرتولیدکنندگان") و اثرات فیزیولوژیکی گسترده، آن را به مولکولی با علاقه علمی و بالینی شدید تبدیل کرده است. این بررسی جامع به بررسی ماهیت شیمیایی، بیوسنتز، فارماکوکینتیک، مکانیسم‌های عمل، فواید اثبات شده و بالقوه سلامتی، مشخصات ایمنی و جهت‌گیری‌های تحقیقاتی آینده ایکول می‌پردازد.

۱. مقدمه: از سویا تا متابولیت زیست‌فعال
سویا و غذاهای مبتنی بر سویا منابع غنی ایزوفلاون‌ها، عمدتاً جنیستئین، دایدزین و گلیسیتئین هستند. این فیتواستروژن‌ها به دلیل فواید بالقوه‌شان برای سلامتی، به ویژه در جمعیت‌هایی که مصرف سویا بالایی دارند، به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. با این حال، فعالیت بیولوژیکی منتسب به ایزوفلاون‌های سویا را نمی‌توان بدون در نظر گرفتن سرنوشت متابولیکی آنها به طور کامل درک کرد. دایدزین در روده تحت بیوترانسفورماسیون میکروبی پیچیده‌ای قرار می‌گیرد که منجر به چندین متابولیت می‌شود که مهمترین و قوی‌ترین آنها ایکول [(±)-(3S,4R)-7-هیدروکسی-3-(4′-هیدروکسی فنیل)-کرومان-4-اول؛ C15H14O3؛ وزن مولکولی 242.27 گرم بر مول] است. ایکول که اولین بار در سال 1932 از ادرار مادیان باردار جدا شد و بعداً در ادرار انسان در زمینه مصرف سویا شناسایی شد، خواص منحصر به فرد آن را از ترکیب اصلی خود و سایر ایزوفلاون‌ها متمایز می‌کند.

۲. ساختار و خواص شیمیایی
ایکول (Equol) دارای یک ساختار کایرال غیرمسطح متمایز است:

• ساختار هسته: این ماده متعلق به دسته کرومان‌ها (بنزودی‌هیدروپیران) و به طور خاص مشتقی از 7-هیدروکسی-3،4-دی‌هیدرو-2H-کرومن-4-اول است.
• کایرالیتی: ایکول دارای دو مرکز کایرال (C-3 و C-4) است که منجر به چهار ایزومر فضایی احتمالی می‌شود: (3R,4R)، (3R,4S)، (3S,4R) و (3S,4S). با این حال، انانتیومر بیولوژیکی مرتبط که توسط باکتری‌های روده تولید می‌شود، عمدتاً (S)-ایکول در موقعیت C-3 است. شکل طبیعی حاصل از تبدیل باکتریایی (S)-(-)-ایکول است. موقعیت C-4 معمولاً پیکربندی R را در انانتیومر طبیعی دارد. ایکول مصنوعی اغلب راسمیک است (مخلوطی 50:50 از انانتیومرهای R و S در C-3)، اما (S)-انانتیومر میل ترکیبی قابل توجهی بالاتری برای گیرنده‌های استروژن نشان می‌دهد.
• گروه‌های عاملی: دو گروه هیدروکسیل فنلی (در C-7 و C-4′) برای فعالیت استروژنی و خواص آنتی‌اکسیدانی آن بسیار مهم هستند.
• خواص فیزیکوشیمیایی: ایکول یک مولکول لیپوفیل است که در آب نسبتاً نامحلول اما در حلال‌های آلی مانند DMSO و اتانول محلول است. logP آن (ضریب تقسیم اکتانول-آب) تقریباً 2.8 است که نشان دهنده لیپوفیلی بودن متوسط است. این ماده کریستال‌های بی‌رنگ تشکیل می‌دهد.

۳. بیوسنتز و پیوند میکروبیوم روده
ایکول به مقدار قابل توجهی در غذاهای سویای تخمیر نشده وجود ندارد. تولید آن کاملاً به فعالیت متابولیکی باکتری‌های بی‌هوازی خاص ساکن در روده بزرگ بستگی دارد:

• پیش ماده: دایدزین سوبسترای اصلی است. دایدزین غذایی تا حد محدودی در روده کوچک جذب می‌شود اما عمدتاً به صورت دست نخورده به روده بزرگ می‌رسد.
• مسیر متابولیک: تبدیل باکتریایی شامل یک فرآیند کاهش چند مرحله‌ای است:
  1. تشکیل دی هیدرودایدزین (DHD): کاهش پیوند دوگانه C2-C3 در دایدزین.
  2. سازند تتراهیدرودایدزین (THD): کاهش گروه کتو C4 از DHD، که منجر به تولید دو ایزومر فضایی می‌شود: (3R,4R)-THD و (3S,4S)-THD.
  3. تشکیل ایکول: شکافت حلقه C هتروسیکلیک THD، و به دنبال آن مراحل آبگیری و کاهش، که در نهایت منجر به تولید اکول می‌شود. ایزومر (3S,4S)-THD پیش‌ساز مستقیم (S)-اکول است.
• بازیگران کلیدی باکتریایی: اگرچه کل این کنسرسیوم پیچیده و کاملاً تعریف نشده است، اما سویه‌ها و گونه‌های باکتریایی خاصی به شدت با تولید ایکول مرتبط بوده‌اند:
  • ایزوفلاونوئیدهای اسلاکیا (قبلاً اگرتلا گونه YY7918)
  • آدلرکروتزیا اکولیفاسینس
  • لاکتوکوکوس گارویه
  • بیفیدوباکتریوم گونه‌ها (برخی از سویه‌ها، اغلب نیاز به کشت مشترک دارند)
  • انتروکوک فاسیوم EPI1
  • فینگولدیا مگنا
• وضعیت تولید Equol: فقط تقریباً 30-60% از بزرگسالان (بسته به جمعیت و رژیم غذایی) دارای میکروبیوم روده‌ای هستند که قادر به تولید ایکول از دایدزین است. این وضعیت در طول زمان در افراد نسبتاً پایدار به نظر می‌رسد، اما می‌تواند تحت تأثیر رژیم غذایی (فیبر بالا، پری‌بیوتیک‌ها)، آنتی‌بیوتیک‌ها، سن و جغرافیا قرار گیرد. در عوض، افراد غیرتولیدکننده، دی‌هیدرودایدزین (DHD) و O-دس‌متیل‌آنگولنسین (O-DMA) را به عنوان متابولیت‌های اصلی دایدزین دفع می‌کنند.

۴. فارماکوکینتیک و فراهمی زیستی

• جذب: ایکول در روده بزرگ جذب می‌شود. جذب آن عموماً کارآمد و احتمالاً بالاتر از خود دایدزین در نظر گرفته می‌شود، اگرچه داده‌های مقایسه‌ای دقیق به دلیل تولید درون‌زا پیچیده است.
• توزیع: ایکول به طور گسترده (>95%) به پروتئین‌های پلاسما، عمدتاً آلبومین، متصل می‌شود. این دارو در سراسر بدن توزیع می‌شود و از سد خونی-مغزی و جفت عبور می‌کند.
• متابولیسم: برخلاف دایدزین، ایکول در انسان متابولیسم فاز I نسبتاً محدودی (مثلاً هیدروکسیلاسیون) را طی می‌کند. مسیر متابولیکی اصلی آن شامل کونژوگاسیون فاز II است: گلوکورونیداسیون (عمدتاً در موقعیت‌های ۷-OH و ۴′-OH) و سولفاته شدناین ترکیبات، اشکال غالب موجود در گردش خون و ادرار هستند.
• حذف: ایکول و ترکیبات مزدوج آن عمدتاً از طریق ادرار دفع می‌شوند. دفع مدفوع نیز رخ می‌دهد اما اهمیت کمتری دارد. نیمه عمر دفع ایکول آزاد ۴ تا ۱۰ ساعت تخمین زده می‌شود، در حالی که اشکال مزدوج ممکن است زمان گردش خون طولانی‌تری داشته باشند. ایکول خالص تجویز شده توسط افراد غیرتولیدکننده می‌تواند آن را جذب و به طور مؤثر استفاده کند.

۵. مکانیسم‌های عمل
ایکول اثرات بیولوژیکی خود را از طریق مسیرهای متعدد و اغلب متقابل اعمال می‌کند:

• مدولاسیون گیرنده استروژن (ER):
  • گزینش‌پذیری ERβ: Equol ترجیح اتصال قوی برای ERβ (Ki ≈ 0.73 nM) نسبت به ERα (Ki ≈ 6.41 nM) نشان می‌دهد، مشابه با daidzein اما با میل ترکیبی قابل توجهی بالاتر (10 تا 100 برابر بیشتر از daidzein برای ERβ). ERβ به طور گسترده در استخوان، مغز، اندوتلیوم عروقی، مثانه و پروستات بیان می‌شود و واسطه اثرات خاص بافتی است که اغلب از ERα متمایز است.
  • فعالیت رونویسی: ایکول در درجه اول به عنوان یک عمل می‌کند آگونیست روی ERβ، رونویسی ژن‌های پاسخ‌دهنده به استروژن را تعدیل می‌کند. اثر آن بر ERα ضعیف‌تر است و می‌تواند وابسته به زمینه باشد.
• فعالیت آنتی‌اکسیدانی: ایکول (Equol) دارای خواص آنتی‌اکسیدانی قوی است که در برخی سنجش‌ها از دایدزین، جنیستئین و حتی ویتامین‌های C و E نیز فراتر می‌رود. مکانیسم‌ها عبارتند از:
  • جمع‌آوری مستقیم گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) مانند آنیون سوپراکسید (O₂•⁻)، رادیکال هیدروکسیل (•OH) و پراکسی‌نیتریت (ONOO⁻).
  • کیلیت کردن یون‌های فلزی پیش‌اکسیدان (مثلاً Cu²⁺، Fe²⁺).
  • افزایش بیان آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی درون‌زا (مثلاً سوپراکسید دیسموتاز - SOD، گلوتاتیون پراکسیداز - GPx) از طریق مسیر Nrf2/ARE.
• مهار آنزیم‌ها و مسیرهای سیگنالینگ:
  • مهار 5α-ردوکتاز: ایکول تبدیل تستوسترون به آندروژن قوی‌تر دی‌هیدروتستوسترون (DHT) را که برای سلامت پروستات و احتمالاً آکنه/هیرسوتیسم مرتبط است، مهار می‌کند.
  • مهار تیروزین کیناز: مهار متوسط تیروزین کینازهای گیرنده فاکتور رشد، که به طور بالقوه در اثرات ضد تکثیری نقش دارد.
  • مهار مسیر NF-κB: فعال‌سازی فاکتور رونویسی پیش‌التهابی NF-κB را سرکوب می‌کند و بیان سیتوکین‌های التهابی (مانند TNF-α، IL-6) را کاهش می‌دهد.
• تأثیر بر گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی (SHBG): ایکول ممکن است سطح SHBG را افزایش دهد و به طور بالقوه فراهمی زیستی تستوسترون آزاد و استرادیول را کاهش دهد.
• مدولاسیون اپی‌ژنتیک: شواهد نوظهور نشان می‌دهد که ایکول می‌تواند بر تغییرات هیستون و متیلاسیون DNA تأثیر بگذارد، که به طور بالقوه در اثرات طولانی مدت آن بر بیان ژن نقش دارد.

۶. مزایای بهداشتی مستند و بالقوه
تحقیقات، از جمله آزمایش‌های بالینی و مطالعات اپیدمیولوژیک (که اغلب تولیدکنندگان ایکول را در مقابل غیرتولیدکنندگان مقایسه می‌کنند)، مزایایی را در چندین زمینه نشان می‌دهند:

• تسکین علائم یائسگی:
  • گرگرفتگی: مطالعات متعدد، از جمله کارآزمایی‌های تصادفی کنترل‌شده تصادفی، نشان می‌دهند که تولیدکنندگان ایکول در مقایسه با غیرتولیدکنندگان که مقادیر مشابهی سویا/دایدزین مصرف می‌کنند، گرگرفتگی‌های به‌طور قابل‌توجهی کمتر و با شدت کمتری را تجربه می‌کنند. مکمل‌یاری با ایکول (معمولاً ۱۰ تا ۳۰ میلی‌گرم در روز) در کاهش دفعات و شدت گرگرفتگی هم در افراد تولیدکننده و هم در افراد غیر تولیدکننده مؤثر بوده است.
• سلامت استخوان:
  • تولیدکنندگان Equol در مقایسه با غیرتولیدکنندگان، تراکم معدنی استخوان (BMD) بالاتری دارند و نشانگرهای تحلیل استخوان در آنها کمتر است. به نظر می‌رسد Equol از طریق تعدیل ERβ و اثرات آنتی‌اکسیدانی، فعالیت استئوبلاست (استخوان‌سازی) را افزایش داده و فعالیت استئوکلاست (جذب استخوان) را مهار می‌کند و به طور بالقوه خطر پوکی استخوان را کاهش می‌دهد.
• سلامت قلب و عروق:
  • عملکرد اندوتلیال: ایکول با تحریک فعالیت نیتریک اکسید سنتاز اندوتلیال (eNOS) از طریق ERβ، عملکرد اندوتلیال (اتساع ناشی از جریان - FMD) را بهبود می‌بخشد و منجر به افزایش تولید نیتریک اکسید (NO) و گشاد شدن عروق می‌شود.
  • مشخصات لیپیدی: بهبودهای جزئی در پروفایل لیپیدی (کاهش کلسترول LDL، افزایش کلسترول HDL) در تولیدکنندگان ایکول و افراد مصرف‌کننده مکمل مشاهده شده است.
  • آنتی‌اکسیدان و ضدالتهاب: از اکسیداسیون LDL محافظت می‌کند و التهاب عروقی را کاهش می‌دهد که از مراحل کلیدی در تصلب شرایین هستند.
  • فشار خون: برخی مطالعات نشان می‌دهند که این ماده اثر کاهنده‌ی فشار خون متوسطی دارد.
• سلامت پوست:
  • ایکول (موضعی و خوراکی) از طریق اثرات آنتی‌اکسیدانی و بالقوه‌ی تقویت‌کننده‌ی سنتز کلاژن، فوایدی در بهبود خاصیت ارتجاعی پوست، کاهش چین و چروک و کاهش آسیب‌های ناشی از اشعه‌ی فرابنفش نشان داده است.
  • فعالیت ضد آندروژنی آن ممکن است به کاهش تولید سبوم و بهبود آکنه کمک کند.
• سلامت پروستات:
  • مطالعات اپیدمیولوژیک، وضعیت تولید ایکول را با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط می‌دانند. مکانیسم‌های پیشنهادی شامل ضد تکثیر با واسطه ERβ، مهار 5α-ردوکتاز (کاهش DHT) و اثرات آنتی‌اکسیدانی است.
• محافظت عصبی:
  • مطالعات پیش‌بالینی نشان می‌دهد که ایکول ممکن است نورون‌ها را از استرس اکسیداتیو و سمیت آمیلوئید بتا محافظت کند و به طور بالقوه خطر زوال شناختی و بیماری آلزایمر را کاهش دهد. ERβ در مغز یک واسطه کلیدی است.
• سرطان پستان: این نقش پیچیده و کمتر واضح است. در حالی که آگونیسم ERβ و اثرات ضد تکثیری equol می‌تواند محافظتی باشد، فعالیت استروژنی آن نگرانی‌های نظری را در مورد سرطان سینه ER+ ایجاد می‌کند. اکثر مطالعات اپیدمیولوژیک هیچ افزایش خطری را نشان نمی‌دهند و برخی ارتباطات محافظتی بالقوه‌ای را، به ویژه در جمعیت‌های آسیایی، مطرح می‌کنند. تحقیقات بیشتری، به ویژه در مورد تأثیر زمان‌بندی (قبل از یائسگی در مقابل بعد از یائسگی) و زیرگروه تومور، مورد نیاز است.
• سایر مناطق: تحقیقات نوظهور، فواید بالقوه آن را در سلامت متابولیک (تنظیم گلوکز)، عملکرد مثانه (کاهش بیش‌فعالی) و سلامت چشم (کاهش خشکی چشم) بررسی می‌کنند.

۷. ایمنی و تحمل‌پذیری
بر اساس داده‌های موجود، Equol از مشخصات ایمنی بسیار خوبی برخوردار است:

• مطالعات بالینی: دوزهای تا ۱۵۰ میلی‌گرم در روز S-equol به مدت چند ماه در آزمایشات بالینی به خوبی تحمل شده‌اند.
• عوارض جانبی: عوارض جانبی گزارش شده معمولاً خفیف و نادر هستند، از جمله ناراحتی خفیف دستگاه گوارش (مثلاً نفخ، یبوست) و سردرد. هیچ عارضه جانبی جدی به طور مداوم با مکمل ایکول مرتبط نبوده است.
• اثرات هورمونی: نگرانی‌ها در مورد فعالیت استروژنی به دلیل گزینش‌پذیری ERβ و فعالیت نسبتاً ضعیف آن در مقایسه با استرادیول کاهش می‌یابد. مطالعات انجام شده در مردان هیچ اثر زنانه‌سازی قابل توجه یا کاهش تستوسترون را در دوزهای معمول نشان نمی‌دهد. داده‌های ایمنی طولانی‌مدت (بیش از 2 سال) هنوز در حال افزایش است.
• مقایسه با دایدزین: ایکول از تبدیل شدن دایدزین به ترکیبات غیر استروژنی (مانند O-DMA در افراد غیر تولیدکننده) جلوگیری می‌کند و پاسخ بیولوژیکی پایدارتری را فراهم می‌کند.

۸. منابع و مکمل‌ها

• تولید درون‌زا: منبع اصلی برای تولیدکنندگان ایکول، تبدیل میکروبی دایدزین غذایی از سویا، حبوبات و مکمل‌ها است.
• منابع غذایی (مستقیم): محصولات سویای تخمیر شده مانند میسو، تمپه و ناتو ممکن است حاوی مقادیر کمی از ایکول باشند که در طول تخمیر تشکیل می‌شود. با این حال، میزان آن به طور کلی کم و متغیر است. برخی از محصولات لبنی (از گاوهایی که با سویا/شبدر تغذیه می‌شوند) می‌توانند حاوی مقادیر کمی باشند.
• مکمل‌ها: با توجه به محدودیت‌های تولید درون‌زا، مکمل‌های S-equol خالص‌شده به صورت تجاری در دسترس هستند. این مکمل‌ها معمولاً از طریق موارد زیر تولید می‌شوند:
  • تخمیر با استفاده از باکتری‌های تولیدکننده‌ی اکول خاص.
  • سنتز شیمیایی و به دنبال آن تفکیک انانتیومری برای به دست آوردن (S)-equol خالص.
  • دوزهای رایج از ۵ میلی‌گرم تا ۳۰ میلی‌گرم در روز متغیر است. مکمل‌ها نیاز به تبدیل روده‌ای را برطرف می‌کنند و مزایای ایکول را برای افراد غیرتولیدکننده نیز قابل دسترس می‌کنند.

۹. چالش‌های پژوهشی و مسیرهای آینده

• پیچیدگی میکروبیوم: تعریف کامل کنسرسیوم میکروبیوم تولیدکننده اکول و درک عوامل تعیین‌کننده وضعیت تولیدکننده همچنان چالش‌برانگیز است. استراتژی‌های پروبیوتیک برای تبدیل غیرمولد‌ها در دست بررسی است، اما تاکنون موفقیت محدودی نشان داده‌اند.
• اثربخشی و ایمنی طولانی مدت: RCT های طولانی مدت بیشتری (به خصوص >2 سال) در نقاط پایانی مختلف سلامت مورد نیاز است.
• تفاوت‌های ظریف مکانیکی: توضیح بیشتر مکانیسم‌های مولکولی دقیق، به ویژه اثرات اپی‌ژنتیکی و تعاملات فراتر از ERها، بسیار مهم است.
• آزمایش‌های خاص بیماری: به RCT های بزرگتر و با طراحی خوب که بر شرایط خاص (مانند پیشگیری از پوکی استخوان، کاهش خطر سرطان پروستات، زوال شناختی) تمرکز داشته باشند، نیاز است.
• ویژگی انانتیومر: بیشتر تحقیقات بر روی (S)-equol متمرکز است. فعالیت بیولوژیکی و کاربردهای بالقوه (R)-equol مستلزم بررسی بیشتر است.
• تغذیه شخصی: توسعه نشانگرهای زیستی یا تشخیصی قابل اعتماد برای وضعیت تولید کننده equol برای تنظیم توصیه‌های غذایی/مکمل.

۱۰. نتیجه‌گیری
ایکول فراتر از یک متابولیت ساده‌ی دیدزین است. ساختار کایرال منحصر به فرد آن، میل ترکیبی خاص به ERβ، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی قوی و وابستگی به میکروبیوم روده‌ی تخصصی، فعالیت‌های بیولوژیکی متمایز و اغلب برتر را در مقایسه با پیش‌ساز آن و سایر ایزوفلاون‌ها ایجاد می‌کند. دوگانگی بین تولیدکنندگان و غیرتولیدکنندگان ایکول، نقش حیاتی میکروبیوم روده را در تعیین پاسخ‌های فردی به فیتواستروژن‌های غذایی برجسته می‌کند. شواهد قوی از اثربخشی آن در کاهش علائم وازوموتور یائسگی و ارتقاء سلامت استخوان و قلب و عروق، با یافته‌های امیدوارکننده در پوست، پروستات و محافظت عصبی، پشتیبانی می‌کند. مشخصات ایمنی عالی آن، آن را به یک کاندیدای قانع‌کننده برای مکمل‌های غذایی، به ویژه برای افراد غیرتولیدکننده که به دنبال مزایای مرتبط با ایزوفلاون‌های سویا هستند، تبدیل می‌کند. تحقیقات آینده با تمرکز بر تعدیل میکروبیوم، اثرات طولانی‌مدت و مکانیسم‌های دقیق، جایگاه ایکول را به عنوان یک ترکیب زیست‌فعال مهم در علوم تغذیه و پزشکی پیشگیرانه، بیش از پیش تثبیت خواهد کرد. درک ایکول کلید باز کردن پتانسیل کامل ایزوفلاون‌های سویا برای سلامتی است.

مراجع:

1. ستچل، کی.دی، و کلریچی، سی. (۲۰۱۰). اکول: تاریخچه، شیمی و شکل‌گیری. مجله تغذیه، *140*(7)، 1355S–1362S. (مروری اساسی بر خاستگاه و شیمی ایکول).
2. ستچل، کی‌دی و همکاران (۲۰۰۲). شواهدی مبنی بر عدم جذب گلیکوزیدهای ایزوفلاون سویا در انسان، که از نقش حیاتی متابولیسم روده برای فراهمی زیستی پشتیبانی می‌کند. مجله آمریکایی تغذیه بالینی، *76*(2)، 447–453. (مقاله کلیدی در مورد فراهمی زیستی).
3. یوان، جی پی، و همکاران (2007). متابولیسم ایزوفلاون‌های سویای غذایی به ایکول توسط میکروفلور روده انسان - پیامدهای آن برای سلامتی. تحقیقات تغذیه و مواد غذایی مولکولی، *51*(7)، 765–781. (مروری جامع بر تبدیل میکروبی).
4. جکسون، آر ال، و همکاران (۲۰۱۱). بهبود عملکرد عروقی با مصرف مزمن مکمل ایکول در زنان یائسه: یک مطالعه تصادفی و کنترل‌شده با دارونما. مجله آمریکایی تغذیه بالینی، *93*(2)، 267–274. (کارآزمایی بالینی روی اثرات قلبی عروقی).
5. توسن، وای. و همکاران. (۲۰۱۹). اثرات S-Equol و مکمل طبیعی S-Equol (SE5-OH) بر متابولیسم استخوان در موش‌های تخمدان‌برداری شده. مجله بیوشیمی تغذیه، *63*، 44–54. (شواهد پیش‌بالینی برای فواید استخوانی).
6. آسو، تی. و همکاران (۲۰۱۲). ایکول علائم یائسگی را در زنان ژاپنی بهبود می‌بخشد. مجله تغذیه، *142*(1)، 140S–145S. (کارآزمایی بالینی روی علائم یائسگی).
7. ایشیواتا، ن. و همکاران (۲۰۰۹). تولید و توصیف ایکول: یک متابولیت خاص از دایدزین که توسط میکروفلور روده انسان تولید می‌شود. مجله شیمی کشاورزی و مواد غذایی، *57*(8)، 3358–3362. (توصیف تولید باکتریایی).
8. ستچل، کی‌دی، و همکاران (2005). اس-ایکول، یک لیگاند قوی برای گیرنده استروژن بتا، شکل انحصاری انانتیومری متابولیت ایزوفلاون سویا است که توسط فلور باکتریایی روده انسان تولید می‌شود. مجله آمریکایی تغذیه بالینی، *81*(5)، 1072–1079. (مقاله‌ای قطعی در مورد فرم انانتیومری).
9. Usui, T., et al. (2013). کارآزمایی‌های بالینی مکمل S-equol با دوز 10 میلی‌گرم در روز برای پوست، یائسگی و عملکرد قلبی عروقی در زنان یائسه. مجله سلامت زنان و پزشکی مبتنی بر جنسیت، *22*(ضمیمه 1)، S-20. (مروری بر اثرات بالینی).
10. اتکینسون، سی. و همکاران (2005). متابولیسم باکتریایی روده ایزوفلاون سویا، دایدزین: بررسی ارتباط آن با سلامت انسان. زیست‌شناسی تجربی و پزشکی، *230*(3)، 155–170. (مروری بر ارتباط متابولیسم با سلامت).
11. فرانکنفلد، سی ال (۲۰۱۱). او-دسمتیل آنگولنسین: اهمیت پسرعموی کمتر شناخته‌شده‌ی ایکول برای سلامت انسان. پیشرفت‌ها در تغذیه، *2*(4)، 317–324. (اهمیت جایگاه تولیدکننده را برجسته می‌کند).
12. لوند، تی‌دی و همکاران (2004). ایکول یک آنتی‌آندروژن جدید است که رشد پروستات و بازخورد هورمونی را مهار می‌کند. زیست‌شناسی تولید مثل، *70*(4)، 1188–1195. (مکانیسم اثرات پروستات).
13. موتیالا، آر. اس، و همکاران (2004). ایکول، یک متابولیت استروژنی طبیعی از ایزوفلاون‌های سویا: تهیه و تفکیک راحت ایکول‌های R- و S و اتصال و فعالیت بیولوژیکی متفاوت آنها از طریق گیرنده‌های استروژن آلفا و بتا. شیمی دارویی و بیوارگانیک، *12*(6)، 1559–1567. (مقاله کلیدی در مورد فعالیت انانتیومرها).
14. تاکو، ک. و همکاران (2012). ایزوفلاون‌های سویای استخراج‌شده یا سنتزشده، فراوانی و شدت گرگرفتگی یائسگی را کاهش می‌دهند: بررسی سیستماتیک و متاآنالیز کارآزمایی‌های تصادفی کنترل‌شده. یائسگی، *19*(7)، 776–790. (متاآنالیز شامل داده‌های تولیدکننده ایکول).
15. یی، س. و همکاران. (2020). (S)-Equol: ارزیابی ایمنی بر اساس داده‌های موجود. مجله غذای دارویی، *23*(12)، 1249–1255. (مروری بر داده‌های ایمنی).
16. حزیم، س. و همکاران (2023). نقش بالقوه Equol در کاهش بیماری‌های نورودژنراتیو: یک بررسی مکانیسمی. نوروبیولوژی مولکولی، *60*(1)، 67–85. (مروری بر پتانسیل محافظت عصبی).
17. سکیکاوا، آ. و همکاران (۲۰۱۹). تأثیر مکمل S-Equol بر عملکرد اندوتلیال عروقی در زنان یائسه سالم: یک مطالعه آزمایشی. یائسگی، *26*(12)، 1364–1371. (کارآزمایی بالینی اخیر بر روی عملکرد عروقی).
18. کریژووا، ل.، و همکاران. (2021). ایکول: یک متابولیت باکتریایی از ایزوفلاون دایدزین و اثرات مفید آن بر سلامتی. مواد مغذی، *13*(12)، 4300. (مرور جامع اخیر).
19. هیروس، آ. و همکاران (2024). میکروبیوتای روده و تولید Equol: پیامدهایی برای تغذیه شخصی در مدیریت یائسگی. دیدگاه‌های جاری در تغذیه بالینی و مراقبت‌های متابولیک، *27*(2)، 101–107. (لینک پیشرفته در مورد میکروبیوم).
20. مولر، اس. او، و همکاران (2004). فیتواستروژن‌ها و متابولیت‌های انسانی آنها، خواص آگونیستی و آنتاگونیستی متمایزی بر گیرنده استروژن α (ERα) و ERβ در سلول‌های انسانی نشان می‌دهند. علوم سم شناسی، *80*(1)، 14–25. (مطالعه گیرنده مکانیکی).